De voortplanting van schapen
In het voorjaar zie je veel lammetjes vrolijk in de weide rondspringen. De draagtijd van een schaap ligt rond de 147 dagen. De meeste dekkingen vinden dus plaats in de periode van oktober tot en met december.
Wat houdt de bronst van een schaap in?
Tijdens de bronsttijd is de ooi vruchtbaar en bereid een ram te ontvangen. Haar cyclus herhaalt zich iedere 17 dagen. In het najaar komen de ooien van de meeste rassen onder invloed van hormonen in de bronst. De lengte en duur van die periode verschilt per ras. Sommige planten zich het hele jaar voort en andere alleen in een bepaalde tijd. De bronstperiode loopt meestal van augustus tot en met december. De meeste schapenhouders plannen de dekking van hun ooien in de laatste maanden van het jaar, zodat de lammetjes in het voorjaar geboren worden.
Wanneer zijn schapen geslachtsrijp?
De leeftijd waarop een schaap geslachtsrijp wordt, is afhankelijk van het geslacht. Een ooi is dat soms al vanaf 6 maanden oud. Bij een lichaamsgewicht van 60% van het volwassen gewicht is het al mogelijk om een jonge ooi te laten dekken. Maar je slaat beter een dekseizoen over en wacht tot ze volgroeid is. Dan brengt ze namelijk sterkere lammeren voort. Een ram is vanaf zeven tot acht maanden geschikt om te dekken. Een jonge ram dekt een koppel van 25 tot 30 ooien. Een oudere, ervaren ram kan zelfs 35 tot 40 ooien dekken.
Hoe verloopt de dekking van een schaap?
Selecteer een ram voor de dekking. Koop of leen hem van een andere schapenhouder. In het najaar, rond half oktober, zet je hem bij je ooien in de wei. Controleer de ooien vóór de dekkingsperiode op hun conditie. Kijk onder meer naar de hoeven, de uier en het gebit. Als ze ergens pijn of ongemak van hebben, zijn ze minder bereidwillig om te paren. Door de geur die een vrouwtje verspreidt, weet de ram dat ze dekrijp is. Hij snuffelt aan haar, hapt in haar vacht en ruikt aan haar urine. Snuift een mannetje de juiste geur op, dan fleemt hij vaak: hij krult zijn bovenlip en steekt zijn kop in de lucht. Als het vrouwtje klaar is om gedekt te worden, gaat ze stil voor hem staan en doet de ram wat er van hem verwacht wordt.
Hoe weet je dat een ooi gedekt is?
Om te weten welke ooien gedekt zijn, doe je de ram een dektuig om. Daarmee laat hij tijdens het dekken een kleurenstempel achter op de rug van de ooi. Iedere twee weken wissel je de kleur, zodat je weet in welke periode een ooi is gedekt. Dat is handig om uit te rekenen wanneer je de lammetjes kan verwachten.
Laat een ram minstens vijf weken bij de ooien lopen. Als de eerste dekking mislukt, zijn ze na 17 dagen klaar voor een nieuwe dekking. Om helemaal zeker te weten dat een ooi drachtig is, laat je een scan maken. Daarmee weet je ook direct wat de worpgrootte is. Op het oog herken je een drachtige ooi aan haar dikker wordende lijf en grotere behoefte aan drinkwater.
Wat zijn de bronstigheidsverschijnselen van een ooi?
De bronstigheid van een ooi herken je aan een paar opvallende gedragingen:
- onrustigheid
- kwispelen met de staart
- veel blaten
- de kling is roder en opgezwollen
- vaak urineren
- een ram opzoeken om vervolgens stil te blijven staan
Als je wilt dat je schapen in dezelfde tijd aflammeren, moeten ze in dezelfde periode drachtig worden. Schakel drie weken voor de komst van de dekram een zoekram in. Dit is een gesteriliseerde ramdie de bronstcyclus bij de ooien opwekt. Na twee weken vervang je hem door de vruchtbare dekram. De ooien krijgen vlak daarna hun tweede cyclus, waardoor hij ze allemaal in korte tijd drachtig kan maken. De schapen werpen op die manier vijf maanden later bijna tegelijkertijd hun lammeren.
Hoe bevorder je de worpgrootte van een ooi?
Zorg dat je schapen een gezond gewicht hebben. Zo bevorder je hun worpgrootte. Ooien met onder- of overgewicht werpen meestal minder lammeren. Te dikke schapen zijn ook minder vruchtbaar. De worpgrootte is afhankelijk van het aantal eicellen dat tijdens de ovulatie vrijkomt. De methode om dat met voeding te beïnvloeden heet 'flushing'. Tot ongeveer vier weken voor het dekseizoen laat je je ooien in een schrale weide grazen. Vervolgens breng je ze over naar een rijker grasland en geef je krachtvoeder bij. Door de volle voeding krijgen ze een betere conditie. Dat heeft een positief effect op de productie van eicellen. De kans op grotere worpen neemt daardoor toe.
Geef je een drachtige ooi meer voeding?
Gedurende de eerste drie maanden van de dracht is alleen weidegang voldoende. Vanaf drie maanden tot aan de worp ontwikkelen de vruchten zich sterk. Door de groeiende lammeren in de baarmoeder neemt de inhoud van het maagdarmkanaal af en neemt de ooi minder voeding op. Raadpleeg daarvoor de voedertabel van AVEVE.
Probeer de ooi aan het einde van de dracht geleidelijk op te stallen. Pas het rantsoen in stappen aan.
