Kippentaal en gedrag van kippen begrijpen: jouw gids
Kippen kakelen heel wat af. Ze maken tal van verschillende soorten geluiden. Daarmee vertellen ze van alles tegen elkaar, maar ook tegen ons. Als je het gedrag van kippen begrijpt, spreek je meteen hun kippentaal. Wat willen jouw gevleugelde vrienden jou vertellen?
Jouw tuinvrienden voelen zich kiplekker met de juiste producten!
Klik door naar volgend onderdeel van dit artikel:
- Waarom is het belangrijk kippengedrag te herkennen en te begrijpen?
- Wat is het natuurlijk gedrag van een kip?
- Gedragen hennen zich anders dan hanen?
- Hoe weet je of een kip broeds is?
- Kippen die niet scharrelen: mogelijke oorzaken
- Waarom eten je kippen niet meer?
- Waarom legt je kip geen eieren meer?
- Waarom maken je kippen veel lawaai en kakelen ze luid?
- Waarom kom je kippen niet uit hun hok?
- Hoe weet ik of mijn kip stress heeft?
- Hoe weet ik of mijn kip zich verveelt?
- Hoe introduceer ik nieuwe kippen in de toom?
- Hoe neem ik deel aan een tentoonstelling met een prijskip?
Waarom is het belangrijk kippengedrag te herkennen en te begrijpen?
Kippen communiceren met geluiden, maar ze vertellen jou ook van alles met hun gedrag. Het is belangrijk dat je als kippenhouder het gedrag van je kippen begrijpt, zodat je steeds op tijd ingrijpt als er iets mis is met je kakelende vrienden. Je leert bovendien normaal kippengedrag te onderscheiden van abnormale gedragingen.
- Het gedrag van een zieke kip verandert. Sommige kippen eten niet meer, voelen zich lusteloos en komen niet meer uit hun hok.
- Kippen maken soms veel lawaai. Vaak is dit gezellig gekakel waarmee ze met elkaar communiceren. Ze vertellen wie de baas is, waar lekker eten te vinden is en ze waarschuwen elkaar voor gevaar. Ze hebben verschillende soorten ‘toks’ om boodschappen over te brengen.
- Als kippen onophoudelijk en zeer luid kakelen, bestaat de mogelijkheid dat er een roofdier in de buurt is of dat er parasieten aanwezig zijn in het kippenhok.
- Het gedrag van broedse kippen verandert, net zoals hun uiterlijk.
- Kippen die broeden op bevruchte eieren communiceren met hun ongeboren kuikens. Het is dus mogelijk dat je jouw kip hoort kakelen in het legnest.
- Hanen zijn altijd haantje-de-voorste. Ze gedragen zich anders dan hennen. Dit is normaal gedrag binnen de hiërarchie van de kippengroep ('de toom'). Zo’n hiërarchie noemt men 'de pikorde'.
Wat is het natuurlijk gedrag van een kip?
Gezonde kippen voelen zich gelukkig en zijn daardoor constant bezig in de kippenren. Ze scharrelen erop los en kakelen tegen elkaar. Het is hun instinct om constant in de weer te zijn. Dat gaat over zowel springen en pikken als rustig op hun eieren broeden.
- Gezonde kippen eten voldoende. Voor middelgrote rassen, zoals de bruine legkip, is dat zo’n 100 gram voer per dag.
- Kippen die zich goed voelen, zijn nieuwsgierig en zijn steeds op zoek naar voedsel.
- Gezonde kippen gedragen zich levendig en mengen zich in de groep.
- Gezonde kippen nemen regelmatig een stofbad om zichzelf te ‘verfrissen’.
- Kippen zijn echte zonnekloppers. Een kip die geniet van de zon spreidt de vleugels en ligt vaak met 1 poot in de lucht. Toch blijven schaduwplekjes heel erg belangrijk in het kippenhok. Zo voorkom je oververhitting in de warme zomermaanden.
Wist je dat kippen mensen herkennen en gezichten onthouden? Ze hebben een goed geheugen waarmee ze ook soortgenoten van elkaar onderscheiden in de pikorde. Als je kippen jou goed gewend zijn, rennen ze weleens achter jou aan voor aandacht of een lekkernij.
Gedragen hennen zich anders dan hanen?
Hennengedrag en haantjesgedrag? Het zogenaamde haantjesgedrag is ook echt een ding. De haan heeft zijn eigen plekje in de pikorde waardoor hij zich anders gedraagt dan zijn dames. Wat is normaal hanengedrag?
- Hanen lopen voorop in de toom en zijn dames volgen hem trouw. Als er een hen afdwaalt uit de groep, zorgt de haan ervoor dat ze zich er weer bijvoegt.
- Hanen zijn kraaiende wekkers die ‘s ochtends hun serenade brengen voor jou en de hele buurt. Hij laat zijn dames weten dat het tijd is om op te staan, maar hij benadrukt ook zijn positie in de groep en zijn aanwezigheid. Om die reden hoor je vaak meerdere hanen om de beurt kraaien.
- Heb je meerdere hanen in de ren? Dan is het goed mogelijk dat de heren het gevecht met elkaar aangaan.
- Hanen zijn erg goede bodyguards. Als er ratten of roofdieren zich in de ren wanen, valt de haan ze aan en roept hij zijn dames en kuikens op om dekking te zoeken.
- Een haan is ook een echte gentleman. Ze zorgen ervoor dat hun dames het lekkerste eten als eerste oppikken en tasten pas daarna toe.
- Sommige hennen staan onderaan in de pikorde. De haan neemt de dames in bescherming en zorgt ervoor dat ook zij deel uitmaken van de toom.
- Hanen dansen ook weleens. Ze lopen rond een hen heen en houden een vleugel omlaag gestrekt. Zijn veren zet hij recht en hij maakt een koerend geluid. Je haan doet op dat moment een paringsdans, ook wel ‘treden’ genoemd. Vervolgens gaat hij op de rug van de hen zitten en zorgen ze ervoor dat er binnenkort kuikentjes in de ren rondhuppelen.
Wist je dat er ook zoiets bestaat als een hennetje-de-voorste? In een toom zonder haan neemt 1 van de hennen de taak over. Als je een haan bij een hennetje-de-voorste wil plaatsen, zorg je ervoor dat hij al volwassen is. Een puberhaantje wordt minder snel geaccepteerd in de toom.
Hoe weet je of een kip broeds is?
Broedse kippen spenderen zowat de hele dag in hun legnesten. Door hun veranderende hormoonspiegel hebben ze de neiging om op eieren te zitten en te broeden, ook als de eitjes niet bevrucht zijn. Het gedrag en het uiterlijk van broedse kippen verandert opmerkelijk. Hoe herken je broedsheid bij je kippen?
- De kip vermengt zich niet meer in de toom.
- Ze laat haar vleugels hangen en ziet er lusteloos uit.
- Ze maakt een kloekend of kirrend geluid.
- Ze legt geen eieren meer.
- Ze eet en drinkt minder dan normaal waardoor ze er mager uitziet.
- Als je de kippen komt voederen, neemt ze een vijandige houding aan door de veren rechtop te zetten, luid te kakelen en je zelfs aan te vallen.
Het uiterlijk van een broedse kip verandert. Ze trekt de veren op haar buik uit en krijgt er een kale plek. Zo is het gemakkelijker voor haar om de eieren te verwarmen. De kam wordt ook bleker zodat ze aantrekkelijker is voor de haan.
Men maakt een onderscheid tussen gewenst en ongewenst broeds. Bij dat laatste broedt je kip op onbevruchte eieren. Broeden kost enorm veel energie. Sommige kippen broeden zich dood, omdat er maar geen kuikentjes uit de eieren komen na 3 weken normale broedtijd. Je houdt dus altijd een oogje open voor het broedgedrag van je kippen en sluit de legnesten het best af.
Kippen die niet scharrelen: mogelijke oorzaken
Kippen doen niets liever dan scharrelen en graantjes pikken. Wat zijn mogelijke oorzaken van verstoord scharrelgedrag bij je kippen?
- Je kippen zijn ziek of hebben last van parasieten.
- Ze zijn gestrest, omdat er een roofdier in de buurt is, door een verhuizing of omdat de pikorde niet voldoende gebalanceerd is.
- Sommige dieren zijn erg jong en weten nog niet precies hoe ze moeten scharrelen. Ze leren dit gedrag van de andere kippen in de groep en van elkaar.
- Kippen die niet scharrelen, hebben soms niet voldoende ruimte (minimum 1m2 à 1,5m2 per kip, afhankelijk van hoe groot je kippen zijn) om zich helemaal uit te leven.
- Je kippen krijgen niet de juiste voeding.
Aarzel niet om advies te vragen aan de dierenarts als je denkt dat je kippen ziek zijn of last hebben van nare parasieten. Zij geven jou de beste raad en reiken een gepaste oplossing aan.
Waarom eten je kippen niet meer?
Al scharrelend zijn je kakelende tuinvrienden op zoek naar wat lekkers om te eten. Dat is namelijk normaal gedrag bij kippen. Het komt weleens voor dat je kippen plots niet meer eten. Wat zijn daar de mogelijke oorzaken voor?
- Je kippen zijn ziek of hebben last van parasieten.
- Ze krijgen niet de juiste voeding.
- De spijsvertering van je kip is verstoord, omdat ze geen kippengrit tot hun beschikking hebben. Ze hebben dit nodig om het voedsel te vermalen, omdat ze geen tanden hebben.
- Ze vinden hun voeding te eenzijdig en hebben nood aan andere eitwitrijke lekkernijen, zoals legmeel, universeel voer, meelwormen, gekookte rijst, pasta en maïs.
- Je kip is broeds en spendeert haar tijd op het legnest – dit is normaal gedrag bij kippen.
Kippen hebben elke dag nood aan gemiddeld 100 gram voeding om fit en gezond te blijven. Als je kip meerdere dagen na elkaar het eten laat staan, schakel je best hulp in van de dierenarts. De dierenarts geeft je advies over dwangvoeding. Als je zelf het eten toedient, helpt het je kip om er weer bovenop te komen.
Het is ook mogelijk dat je kippen veel water drinken. Een normale kip drinkt tussen de 15 cl en 30 cl per dag, omdat ze een snelle stofwisseling hebben. Ze drinken meer als het buiten erg warm is, maar ook als de voeding die je geeft veel zout bevat. Je let dus ook op het drinkgedrag van je kippen om ervoor te zorgen dat ze geen last krijgen van diarree en andere ongemakken.
Een greep uit onze verschillende soorten voeding en aanvullende snacks voor kippen
Waarom legt je kip geen eieren meer?
Misschien vind je het vreemd dat je kippen plots geen eieren meer leggen, maar in de meeste gevallen is er een logische oorzaak voor. Na het eerste levensjaar neemt de eierproductie van hennen met 20% af per jaar. Op het einde van hun leven gaan ze met pensioen en leggen ze geen eitjes meer.
Ook de winter speelt een grote rol. Kippen hebben daglicht nodig voor een vlotte eierproductie. In de winter schijnt de zon minder lang dan in de zomer. Is er toch iets anders aan de hand, denk je? Je vindt alle redenen voor een verstoorde leg terug in onze gids over eieren.
Waarom maken je kippen veel lawaai en kakelen ze luid?
Kakelen is normaal gedrag bij kippen. Als je kippen veel lawaai maken, betekent het dat ze met elkaar communiceren. Ze hebben verschillende geluiden voor bepaalde situaties zodat iedereen in de toom elkaar goed begrijpt.
- Kakelen je dieren hard terwijl ze snel wegrennen? Dan is er iets aan de hand. Ze zijn bang en waarschuwen elkaar voor het gevaar dat dreigt. Misschien is er een roofdier in de ren geslopen of is er een andere ongewenste bezoeker aanwezig?
- Je kippen kakelen, omdat ze ergens van geschrokken zijn, zoals een hard geluid.
- Tokken je kippen zachtjes als ze scharrelen? Dan hebben ze het prima naar hun zin.
- Heibel in het kippenhok? Grote kans dat de hennen die hoger in de pikorde staan ruzieën om het beste plekje.
- Sommige kippen kakelen om te laten weten dat ze net een ei gelegd hebben.
- Broedse kippen maken geluid om te laten weten dat zij het legnest bezet houden.
- Kippen kakelen ook als ze jou vertrouwen en blij zijn om je te zien.
Waarom komen je kippen niet uit hun hok?
Er zijn verschillende redenen waarom kippen niet uit hun nachthok willen komen. Het komt vaak voor dat de kip zich niet veilig voelt in de ren en zich verschuilt voor gevaar. Wat zijn nog meer mogelijke redenen?
- Je kip voelt zich niet lekker en is ziek.
- Je kip moet nog wat wennen aan een nieuwe omgeving.
- Je kip vindt het lekker warm in het nachthok.
- Je kip voelt zich niet op haar plek in de pikorde en zondert zich af van de andere kippen.
- Het is slecht weer.
- Er zijn enkele legnesten in het nachthok aanwezig.
Hoe weet ik of mijn kip stress heeft?
Stress is niet goed voor de gezondheid van je gevederde vrienden. Als de stress lang aanhoudt, worden ze zelfs erg ziek. Hou dus in de gaten of je tuinmaatjes zich wel goed voelen. Een gestreste kip vertoont afwijkend gedrag:
- Ze verliezen veel veren uit de nek.
- Ze krijgen last van verminderde eetlust.
- Ze trekken bij zichzelf of andere kippen veren uit.
- De hen legt minder of geen eieren.
- De kippen maken veel lawaai.
- Ze komen niet uit het nachthok.
- Ze scharrelen en pikken niet meer.
Wat veroorzaakt stress bij kippen?
- Ongewenste bezoekers in het verblijf.
- Soms ook gebrek aan een haan.
- Een kippenhok dat niet bestand is tegen de elementen.
- Te weinig vrije uitloopruimte.
- De verkeerde voeding.
- Een verstoorde pikorde, omdat bepaalde karakters niet goed bij elkaar passen of omdat de kippen nog niet aan elkaar gewend zijn.
Zorg voor voldoende ruimte (1 m à 1,5 m) en afleiding voor je hoenders zodat ze zich nooit vervelen. Zet bijvoorbeeld een klimtoestel in de ren en hang wat lekkernijen aan een touwtje in het hok. Zo geef je ze meteen wat extra beweging en een lekkere snack. Rust rondom het verblijf is belangrijk, net zoals voldoende slaap.
Blijft een kip symptomen van stress houden? Aarzel dan niet om advies te vragen aan de dierenarts. Zij weten als geen ander raad met gestreste kippen.
Hoe weet ik of mijn kip zich verveelt?
Kippen vinden het leuk om constant iets te doen en een hele dag bezig te zijn. Scharrelen en pikken staat hoog op hun lijstje van favoriete bezigheden. Als je kippen niets om handen hebben, vervelen ze zich. Op termijn leidt dat zelfs tot gezondheidsproblemen. Er zijn meerdere signalen van verveling bij kippen.
- De kippen pikken elkaar vaker dan gewoonlijk.
- Ze vliegen elkaar vaker in de veren.
- Ze krijgen last van kale plekken, omdat ze obsessief hun eigen veren uitpikken.
- Ze pikken eieren kapot.
- Ze voelen zich lusteloos, komen het hok niet meer uit en zitten constant op hun legnesten.
Gelukkig zijn er voldoende manieren om verveling bij kippen tegen te gaan. Dit doe je gemakkelijk met kippenspeelgoed, maar ook met extra zand- en stofbadjes, voldoende klimmogelijkheden, lekkers om heerlijk op te pikken en zelfs een heuse kippenschommel.
Hoe introduceer ik nieuwe kippen in de toom?
Het gebeurt weleens dat er een kip overlijdt. De pikorde raakt daardoor uit balans waardoor het een goed idee is om nieuwe kippen te introduceren in de ren. Het is niet aangeraden om de nieuwe kippen meteen bij de oude te zetten. Je pakt dit dus steeds aan via een goede introductiesessie.
- Het is een goed idee om een aparte ren te maken in de bestaande ren.
- Zet een nachthok in de ren en zorg voor voldoende schaduw in de zomer.
- Hou je kippen in de gaten: hoe reageren ze op elkaar?
- Als alle kippen zich rustig gedragen, laat je de nieuwe dieren in de ren na een paar dagen.
- Laat het aparte nachthok nog even in de ren staan zodat de nieuwe kippen zich kunnen terugtrekken als de introductiestress hen wat te veel wordt.
Voor kuikens wacht je best tot ze ongeveer 16 weken oud zijn als je ze wil voorstellen aan je groepje kippen. Zo weet je zeker dat de kleine pluizigaards geen gevaar lopen.
Een volwassen haan introduceren verloopt meestal soepel genoeg. Hij mag dus meteen loslopen in de ren. Let wel op voor het hennetje-de-voorste die de baas is in de pikorde. Een puberhaan is meestal nog niet opgewassen tegen zo’n pittige tante.
Hoe neem ik deel aan een tentoonstelling met een prijskip?
Op een pluimveetentoonstelling wordt jouw kip beoordeeld op het uiterlijk. Een keurmeester bepaalt of jouw kip er goed uitziet voor het ras en kiest vervolgens de favorieten. Als je met je toekomstige prijskip wil meedoen, zorg je ervoor dat je gevederde vriend in topconditie is en dat jij bent aangesloten bij het VIVFN.
De tentoonstellingen zijn toegankelijk voor alle liefhebbers van kippen. Je moet je alleen aansluiten bij het Vlaams Interprovinciaal Verbond van Fokkers (VIVFN). Zij bepalen het reglement en organiseren maandelijks enkele tentoonstellingen. In Wallonië en Brussel buigt de Franse tegenhanger, het AIWEABC, zich over de tentoonstellingen voor pluimvee.
Onze medewerkers staan steeds voor jou klaar in de winkel met gericht advies. Je vindt er alles wat je nodig hebt om jouw kippen tevreden te houden.
